Page 55 - Akademi Dergisi Temmuz 2025

tanımlanmakta, bu durum da aile içindeki otorite dengelerinin
de i mesine sebebiyet vermektedir.
Türkiye’de TÜ K tarafından yapılan 2022 Aile Yapısı
Ara tırması’nda da benzer sonuçlar yer almakta, çekirdek aile
yapısının giderek yaygınla tı ı ve ku aklar arası birlikte ya ama
oranlarının dü tü ü gözlemlenmektedir.
Refahın Kültürel De erler Üzerindeki Etkileri
Refah artı ı, kültürel de erlerde köklü dönü ümlere neden
olabilir. Geleneksel kültürlerin büyük ölçüde dayanı ma,
payla ma ve topluluk merkezli yapılar üzerine kurulu oldu u
dü ünülürse bireyselcilik ve tüketim odaklı ya am tarzlarının bu TÜ K’in 2023 verilerine göre kentlerde ya ayan ailelerin %48’i
yapıları zorladı ı görülmektedir. yalnızca çekirdek aile üyelerinden olu makta; geni aile oranı ise

2022 yılında European Journal of Cultural Studies’de %14’e gerilemi tir. Aynı zamanda, Aile ve Sosyal Hizmetler
yayımlanan bir ara tırmada, ekonomik refahın ar ı ı Bakanlı ı’nın deste iyle yapılan bir psikososyal ara tırmada,
toplumlarda sadelik ve kanaatkârlık gibi geleneksel de erlerin ekonomik refahın ar ı ı bölgelerde genç bireylerin evlilik
ya ının yükseldi i ve ebeveynlerle olan ba ımsızlık düzeyinin
Toplumsal Refahın yerini statü, gösteri ve bireysel ba arıya bıraktı ı ar ı ı tespit edilmi tir. Ancak bu dönü üm, toplumsal
gözlemlenmi tir. Aynı zamanda, bireyselle me düzeyi yüksek
de erlerin tümüyle terk edilmesi anlamına gelmemektedir.
AİLE BAĞLARI ÜZERİNDEKİ bireylerde sosyal destek arayı ının azaldı ı ve bu bireylerin Türkiye’de pek çok aile, geleneksel ba larını koruma
depresyon oranlarının daha yüksek oldu u tespit edilmi tir.
e ilimindedir. Özellikle dinî ve kültürel bayramlar, aile
(Clinical Psychology Review, 2021)
büyüklerinin rolü ve evlilik gibi konular hâlâ güçlü birer
ETKİSİ Refah Artı ı ile Aile Ba ları Arasındaki Gerilim ve Uyum toplumsal normdur. Türkiye, bu yönüyle refah artı ıyla kültürel
direnç ve dönü ümün aynı anda ya andı ı hibrit bir toplum
Refahın aile ba ları üzerindeki etkisi iki yönlüdür. Bir yandan,
Yunus Emre Civelek maddi güvencenin sa ladı ı huzur ortamı, aile içi ili kileri görünümündedir.
güçlendirebilir. Di er yandan, bireysel hede erin öne çıkması,
Asistan - stanbul slami limler Akademisi Toplumda refah seviyesinin yükselmesi hem aile ba larını hem
aile üyeleri arasındaki mesafenin daha da açılmasına sebep de kültürel yapıları önemli ölçüde etkilemektedir. Bu etkiler, bazı
olabilir. durumlarda aile içi ili kilerin güçlenmesine, bazı durumlarda ise

G R verilerine göre yüksek refah seviyesine sahip ülkelerde yalnızlık Özellikle kentle menin yaygınla tı ı ve kariyer odaklı ya am zayı amasına yol açabilmektedir. Kültürel de erler ise hem
de i ime açık hâle gelmekte hem de bazı kesimlerde daha da
Refah seviyesi; toplumların ekonomik kalkınma, e itim, sa lık oranlarının da ar ı ı görülmü tür. Bu durum, refah artı ının biçimlerinin benimsendi i toplumlarda bu çeli ki daha belirgin peki tirilmektedir.
ve ya am standartları gibi alanlarda gösterdi i ilerlemelerin bir sosyal ili kiler üzerindeki etkilerini sorgulamayı gerektir- hâle gelmektedir. Psychiatry Research (2022) dergisinde
tezahürü olarak kabul edilmektedir. Günümüzde pek çok ülke, mektedir. Tabii ki bu sonuçlar, toplum hassasiyetlerinin yayımlanan bir çalı ma, büyük ehirlerde ya ayan bireylerin aile Bu ba lamda, refah artı ının sadece ekonomik de il, sosyal ve
vatanda larının ya am kalitesini artırmaya yönelik politikalar uygulanma seviyesine göre farklılık gösterir. Batı kültürünü baz üyeleriyle ha alık görü me süresinin, kırsalda ya ayanlara göre kültürel yönleriyle de ele alınması gerekmektedir. Aile ba larının
geli tirmektedir. Ancak refah seviyesindeki bu artı , yalnızca alarak yapılan bu ara tırma, co rafyamıza aktarılan her türlü %37 daha az oldu unu ortaya koymu tur. korunması ve kültürel de erlerin ya atılması için bireylerin ve
ekonomik bir ilerlemeye de il; aynı zamanda sosyal ve kültürel detayın kültürümüzü ne denli tahribata u rataca ını da bir nebze Bununla birlikte, bazı aile yapılarında refah artı ının sa ladı ı kurumların bilinçli adımlar atması büyük önem ta ımaktadır.
yapıların dönü ümüne de yol açmaktadır. Bu ba lamda, aile olsun gözler önüne sermektedir. E itim, medya ve sosyal politikalar bu sürecin denge içinde
yapısı ve kültürel de erler de bu dönü ümden do rudan esneklik sayesinde aile içi rollerin yeniden tanımlandı ı ve bu yürütülmesinde kilit rol oynamaktadır.
etkilenmektedir. Psikiyatri ve sosyal psikoloji ara tırmaları, bu Refahın Aile Yapısı Üzerindeki Etkileri durumun ba ları güçlendirdi i gözlemlenmi tir. Özellikle Bu de erlendirmeler ı ı ında, ailelerin refah artı ıyla birlikte
Refah seviyesindeki artı , aile içi dinamikleri önemli ölçüde
dönü ümün, bireylerin ruh sa lı ı ve sosyal ba lılıkları pandemi döneminde yapılan çalı malar, refah düzeyi yüksek
üzerindeki etkilerini daha iyi anlamamıza yardımcı olmaktadır. de i tirebilmektedir. Maddi rahatlık, ebeveynlerin çocuklarına ailelerin evde geçirilen zamanı daha kaliteli hâle getirme kar ıla tıkları psikososyal de i imlerin do ru analiz edilmesi,
psikiyatri ve sosyal hizmet alanlarında daha etkili müdahalelere
Refah, bireylerin ve toplumların maddi ve manevi açıdan iyi daha fazla imkân sunmasını sa larken aynı zamanda aile bireyleri e iliminde oldu unu göstermi tir (Journal of Marriage and
olma hâlini ifade eder. Ekonomik anlamda refah, ki i ba ına arasındaki ba ı zayı atabilecek bireyselle me e ilimlerini de Family, 2021). imkân sa layacaktır. Bütün bu ara tırma sonuçları aslında
dü en milli gelir, istihdam oranları ve tüketim düzeyi ile tetikleyebilir. Türkiye Örne i Üzerinden De erlendirme bireyin aile ve kültürle olan ileti imin temelinin yine aile içi
dinamiklere ve uygulamalara dayandı ını göstermektedir.
ölçülürken sosyal refah, sa lık hizmetlerine eri im, e itim Türkiye’de özellikle 2000’li yıllardan sonra ekonomik büyüme
imkânları ve toplumsal güvenlik gibi unsurları da kapsar. 2021 yılında “Journal of Family Psychology” dergisinde Bilinçli ebeveynler tarafından yeti tirilen bireylerde, kültürü
yayımlanan bir çalı mada; ekonomik refahın, çocuklar ve ve refah seviyesinde kayda de er bir artı ya anmı tır. Bu koruma ve gelecek nesillere aktarma hassasiyeti, bilinçsiz
American Psychological Association (APA), sosyoekonomik ebeveynler arasında ileti im sıklı ını azal ı ı ancak kaliteli vakit geli meler, aile yapısında ve kültürel normlarda önemli ebeveynler tarafından yeti tirilen bireylerinkinden çok daha
durumun (SED); çocukların bili sel geli imi, gençlerin ruh geçirme oranını artırdı ı tespit edilmi tir. Aynı ekilde, de i imlere yol açmı tır. Kentle menin hızlanması, kadınların i fazladır. Bu konuda en büyük görev, konu ile ilgili çalı maları
sa lı ı ve ailelerin dayanıklılı ı üzerinde belirleyici oldu unu kadınların i gücüne katılımındaki artı ve e itim düzeyinin ya amına katılımı ve e itim seviyesinin artması gibi dinamikler, yürütmekle sorumlu olan bakanlıklara ve toplumda örnek alınan
vurgulamaktadır. Ayrıca, World Happiness Report (2023) yükselmesiyle geleneksel cinsiyet rolleri yeniden geleneksel aile yapısını yeniden ekillendirmi tir. münevverlere dü mektedir.

AKADEMİ I 53