Page 26 - Akademi Dergisi Temmuz 2025

dulluk, ihtiyarlık veya geçim imkânlarından iradesi dı ında i çinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Sosyal Yardımla ma Ve Dayanı mayı Te vik ve Dayanı mayı Te vik Kanununa göre, geliri veya gelir payı net
yoksun kaldı ı di er hâllerde güvenli e hakkı vardır (m.25/I). Çalı ma ve Sosyal Güvenlik Bakanlı ınca Asgari Ücret Tespit Kanunundaki Düzenlemeler asgari ücretin 1/3’ünden az olan herkese Sosyal Yardımla ma
nsan Hakları Evrensel Bildirgesi böylece muhtaç durumda Komisyonu aracılı ıyla ücretlerin asgari sınırları en geç iki yılda Sosyal Yardımla ma ve Dayanı mayı Te vik Kanununa göre, Ve Dayanı ma Vakı arı tarafından yardım yapılmaktadır.
olanlara toplumun üyesi olmalarından ötürü toplum tarafından bir belirlenir. fakr-ü zaruret içinde ve muhtaç durumda bulunan vatanda lara Türk Medeni Kanununa göre, bo anmı e , muhtaç durumda
destek sa lanmasını öngörmektedir. ve sosyal güvenlik kurulu larına tabi olan ve bu kurulu lardan
Asgari Ücret Yönetmeli i, asgari ücreti, i çilere normal bir olması hâlinde, üstsoyundan, altsoyundan ve refah içinde olan
Dul Kalan Kadına Yardım çalı ma günü kar ılı ı olarak ödenen ve i çinin gıda, konut, aylık veya gelir ba lanmı bulunan, hane içindeki gelir payı aylık karde lerinden nafaka alabilir.
Uluslararası Çalı ma Örgütünün 102 sayılı, Sosyal Güvenlikte giyim, sa lık, ula ım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün net asgari ücretin 1/3’ünden az olan ki ilerden fakir ve muhtaç Ülkemizde bo anan kadına, muhtaçlı ı hâlinde, akrabaların
Asgari Normlar Sözle mesine göre, aile reisinin ölümüyle dul yatları üzerinden asgari düzeyde kar ılamaya yetecek ücret durumda bulunanlara yardım yapılır. (m.1, m. 2/III) nafaka yükümlülü ü ile ba lantı kurulmaksızın eski kocasının
kalan kadının geçinme imkânlarının kaybolması hâlinde ölüm olarak tanımlamaktadır. Anılan Yönetmeli e göre, Asgari Ücret Hane içindeki gelir payı aylık net asgari ücretin 1/3’ünden az nafaka ödemesi öngörmektedir.
yardımı yapılır; dul kadının yardıma hak kazanması, kendi Tespit Komisyonu, asgari ücreti bütün i kollarını kapsayacak olanların gelir yetersizli ini gidermek amacı güden yardımlar
geçimini sa layamayaca ının kabul edilmesi artına ba lanabilir ekilde belirler. her il ve ilçedeki Sosyal Yardımla ma ve Dayanı ma Vakı arı Sosyal Güvenli in Asgari Normları Hakkında Sözle me, çocuksuz

(m.60/I). Çocuksuz ve kendi geçimini sa layamadı ı kabul Asgari ücretin belirlenmesinde, ülkenin içinde bulundu u tarafından ve takdire ba lı olarak yapılmaktadır. ve kendi geçimini sa layamadı ı kabul edilen dul kadına ölüm
edilen bir dul kadının, ölüm yardımına hak kazanabilmesi için, sosyal ve ekonomik durum, ilen ödenmekte olan ücretlerin yardımı yapılması için asgari bir evlilik süresinin geçmi olmasının
asgari bir evlilik süresinin geçmi olması öngörülebilir. genel durumu ve geçim artları göz önünde bulundurulur. Sosyal Yardımla ma ve Dayanı mayı Te vik Kanunu, böylece, art ko ulmasına imkân tanımaktadır. Ülkemizde bo anan kadına
(m.63/V) sosyal sigortalı olarak çalı makta olsa da Sosyal Güvenlik eski kocasından nafaka ba lanmasında belirli bir evlilik süresinin
Asgari Ücret Yönetmeli i, asgari ücreti i çinin zorunlu Kurumundan aylık veya gelir ba lanmı olsa da ki isel geliri geçmi olması gerekmemektedir.
1961 tarihli Avrupa Sosyal artına göre, yeterli kaynaklardan ihtiyaçlarını kar ılamaya yetecek ücret eklinde tanımlamakla veya hane içindeki gelir payı yetersiz olan herkese yardım
mahrum olan herkes sosyal yardım hakkına sahiptir. Taraf çalı anın geçindirmekle yükümlü oldu u aile yakınlarını yok yapılmasını öngörmektedir. Asgari Ücret Yönetmeli i, i sözle mesiyle çalı makta olanlara
devletler, yeterli imkânı bulunmayan herkese yeterli yardım saymakta ve tek bir miktar belirlemekle köy, ehir ve sadece kendilerinin ki isel zorunlu ihtiyaçlarını kar ılayacak
sa lamayı, ki isel ve ailevi mahrumiyet hâlini önlemek, büyük ehirlerde geçim artlarının e it oldu unu farz ve kabul Türk Medeni Kanunununda Nafaka kadar ücret verilmesini yeterli gördü ünden, asgari ücretlilerin
gidermek veya ha etmek için gerekebilecek tavsiyelerle ki isel etmektedir. Türk Medeni Kanununun nafaka yükümlülü ü konusundaki eski e lerine nafaka ödemeleri de yeniden evlenmeleri de
yardımları, uygun kamusal veya özel hizmetler aracılı ıyla genel düzenlemesine göre, herkes, yardım etmedi i takdirde fevkalade önemli bir sorun olmaktadır.
alabilmesini sa lamayı taahhüt ederler. Sosyal Sigortalarda Kadın yoksullu a dü ecek üstsoyu ile altsoyuna ve karde lerine nafaka Uluslararası düzenlemeler, muhtaç durumdaki herkese kamu
vermekle yükümlüdür; karde lerin nafaka yükümlülükleri refah
Türkiye’de ve Uluslararası Hukukta 1996 tarihli Avrupa Sosyal artına göre de taraf devletler, yeterli Sosyal Sigortalar ve Genel Sa lık Sigortası Kanununa göre her içinde bulunmalarına ba lıdır. tarafından yardım yapılmasını öngörmekte, 1982 Anayasası
herkese devlet tarafından sa lanacak sosyal güvenlik hakkı
türlü ödemeler ve yönetim giderlerini kar ılamak üzere prim
imkânı bulunmayan herkese yeterli yardım sa lamayı ve
KADIN VE KADIN HAKLARI toplumun temel birimi olan ailenin geli mesi için, sosyal alınır (m. 79). Çalı an kadınlara, Ya lılık Sigortasından, Türk Medeni Kanununun bo anma hâlinde nafaka ödenmesi tanımakta, Sosyal Yardımla ma ve Dayanı mayı Te vik Kanunu
yeterli gelir veya gelir payı olmayan herkese yardım yapılmasını
erkeklere göre daha erken aylık ba lanır. Ölüm Sigortasından,
konusundaki düzenlemesine göre, bo anma yüzünden
yardımlar ve di er uygun araçlarla, aile hayatının ekonomik,
öngörmektedir. Böylece hiç kimsenin muhtaç durumda
e e ve belirli artlarla çocuklara, ana ve babaya aylık ba lanır.
yoksullu a dü ecek taraf, kusuru daha a ır olmamak artıyla
yasal ve sosyal bakımdan korunmasını te vik etmeyi taahhüt
ederler. Avrupa Sosyal artları da böylece, ihtiyaç duyanlara Kadınlara, sigortalı e in ölümü hâlinde, geride kalanlara aylık geçimi için di er tara an mali gücü oranında süresiz olarak kalmaması amacıyla düzenleme yapılmı tır.
Prof. Dr. Hasan Fehim Üçı ık yardım yapılması konusunda devletleri yükümlü kılmaktadır. ba lamada esas alınan aylı ın %50’si, aylık ba lanan çocuk nafaka isteyebilir; nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz. Tutarsız Düzenlemeler
stanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi yoksa, sigortalı olarak çalı mıyor ve kendi sigortalılı ı nedeniyle rat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat veya Hâl böyle iken aile içi nafaka hükümleriyle ba lantı
Ö retim Üyesi Türk Hukukundaki Düzenlemeler gelir veya aylık ba lanmamı ise %75’i ba lanır. nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da tara ardan kurulmaksızın, sosyal güvenlik hakkı yok sayılarak eski e in
1982 Anayasasına göre, kadınlar ile erkeklerin e itli inin Ölen sigortalının kız çocuklarına, sigortalı olarak çalı mamaları birinin ölümü hâlinde kendili inden kalkar; alacaklı tarafın uzun yıllar boyunca nafaka ödemekle yükümlü tutulması
sa lanması amacıyla alınacak tedbirler e itlik ilkesine aykırı evlenme olmaksızın ilen evliymi gibi ya aması, uluslararası ve ulusal tüm mevzuata ve e itli e aykırıdır. Her
Türkiye’de sosyal güvenlik hakkı yok sayılarak eski e in yıllar uluslararası düzenlemeleri, 1982 Anayasasının, kanun ve sayılmaz (m.10/II). Devlet, çalı anların, yaptıkları i e uygun, ve kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık ba lanmamı yoksullu unun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat vatanda , mevzuat çerçevesinde sosyal yardım alırken bo anmı
boyunca nafaka ödemekle yükümlü tutulması, uluslararası yönetmeliklerin ilgili hükümlerini belirtip bu çok önemli sosyal adaletli bir ücret elde etmeleri ve di er sosyal yardımlardan olması artıyla, ya ları ne olursa olsun, ana veya babasının ölüm sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır. Tara arın mali e in bu uygulamanın dı ında tutulması e itli e aykırıdır.
ve ulusal tüm mevzuata aykırıdır. Her vatanda , mevzuat problem konusunda de erlendirme yaparak çözüm önerilerinde yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır. Asgari ücretin tarihinde evli olmamaları, evli iseler sonradan bo anmaları veya durumları de i ti inde veya hakkaniyetin gerektirdi i hâllerde Bo anan e in eski e inin sa lı ında sosyal yardım hakkından
çerçevesinde sosyal yardım alırken bo anmı e in bu bulunmaya çalı aca ız. tespitinde, çalı anların geçim artları ile ülkenin ekonomik dul kalmaları hâlinde %25 oranında, anası ve babası arasında iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir. Hâkim, yararlandırılmaması ve fakat eski e ölünce bu hakkın tanınması
uygulamanın dı ında tutulması e itli e aykırıdır. evlilik ba ı bulunmuyorsa, anasız ve babasız duruma dü erlerse, istem halinde, irad biçimindeki maddi tazminat veya nafakanın ilginç bir tutarsızlıktır. Dar gelirli e in, kısa bir süre evli oldu u
Uluslararası düzenlemeler ne öngörüyor? durumu da göz önünde bulundurulur (m.55/II-III). 1982 anası veya babası sonradan evlenirse %50 oranında aylık gelecek yıllarda tara arın sosyal ve ekonomik durumlarına göre eski e e uzun yıllar boyunca nafaka ödemekle yükümlü olması
nsan haklarını esas kabul eden bir devlet, sosyal güvenlik nsan Hakları Evrensel Bildirgesine göre her ahsın gerek Anayasasına göre, herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. ba lanır. ne miktarda ödenece ini karara ba layabilir. dolayısıyla yeniden evlenememesi, aileyi toplumun temeli
hakkını sa lama yükümlülü ünü bo anan ki ilerin eski kendisi gerekse ailesi için yiyecek, giyim, mesken, tıbbi bakım Devlet, bu güvenli i sa layacak gerekli tedbirleri alır ve te kilatı sayan ulusal ve uluslararası kurallara aykırı dü en fevkalade
e lerine devredemez. ve gerekli sosyal hizmetler dâhil olmak üzere, sa lı ını ve kurar. (m.60) Ana ve babaya, hak sahibi e ve çocuklardan artan hisse De erlendirme Ve Sonuç önemli bir sakıncadır.
refahını temin edecek uygun bir hayat seviyesine hakkı vardır. bulunması hâlinde, her türlü kazanç ve ira an elde e i i gelirin nsan Hakları Evrensel Bildirgesi, geçim imkânlarından yoksun
Bo anmada eski e i süre sınırı olmaksızın nafaka ödemekle (m.25/1) 1982 Anayasası, böylece, kadınlar için pozitif ayrımcılık net asgari ücre en az olması ve di er çocuklarından ba lanan olan herkese, hiçbir art aranmaksızın, toplumun bir üyesi Bizce, insan haklarını esas kabul eden bir devlet, sosyal güvenlik
yükümlü tutan hüküm ivedilikle kaldırılmalı. yapılabilmesini, çalı anların asgari ücretinin bir yandan geçim dı ında gelir veya aylık ba lanmamı olması artıyla, toplam olmasından ötürü kamu tarafından yardım yapılmasını hakkını sa lama yükümlülü ünü bo anan ki ilerin eski e lerine
Çalı an her kimsenin, kendisine ve ailesine insanlık haysiyetine artları, bir yandan da ülkenin ekonomik durumu göz önünde %25 oranında, ana ve baba 65 ya ın üstünde ise artan hisseye öngörmektedir. Avrupa Sosyal artları, geçim imkânları yetersiz devredemez.
Türkiye’de bo anan kadınların muhtaç durumda bulunmaları tutularak belirlenmesini öngörmü ve herkesin devlet bakılmaksızın aynı artla yine toplam %25 oranında aylık olanlara devletin yardım yapmasını öngörmektedir. 1982
hâlinde mahkeme kararıyla eski e nafaka ödemekle yükümlü uygun bir ya ayı sa layan ve gerekirse her türlü sosyal koruma tarafından sa lanacak sosyal güvenlik hakkına sahip oldu unu ba lanır. Anayasası, herkese, devlet tarafından sa lanacak sosyal güvenlik Sonuç olarak, bo anmada eski e i süre sınırı olmaksızın nafaka
tutulmaktadır. Uzun yıllardır belli bir müddet için uygulanmakta vasıtasıyla da tamamlanan adil ve elveri li bir ücrete hakkı belirtmi tir. hakkı tanımaktadır. Sosyal Sigortalar ve Genel Sa lık Sigortası ödemekle yükümlü tutan hüküm ivedilikle kaldırılmalı, yerine,
olan bu yükümlülük, sonradan süre sınırı kaldırılarak toplum vardır. (m.23/III) Hak sahiplerine ba lanacak aylıkların toplamı, da ıtıma esas Kanunu, bo anan e e, sigortalı ana ve babası veya çocu u tutarlı bir düzenleme yapılmalıdır.
hayatı için çok yönlü sebep olan bir soruna dönü türülmü tür. Her ahsın, toplumun bir üyesi olmak itibariyle sosyal güvenli e Hukuku Düzenlemeleri olan aylıktan fazla olamaz; gerekirse hak sahiplerinin öldü ünde, evlenmemesi, evlenirse bo anması veya dul kalması Not: Yazarın Türkiye Gazetesinde yayımlanmı yazısından kendi izni ile
Bu yazıda kadınlara geçim yardımı yapılmasını öngören hakkı vardır. (m.22/I) Her ahsın, i sizlik, hastalık, engellilik, 4857 sayılı Kanunu’na göre, i sözle mesi ile çalı an her türlü aylıklarından orantılı olarak indirim yapılır. artıyla aylık ba lanmasını öngörmektedir. Sosyal Yardımla ma uyarlanmı tır.

AKADEMİ I 24