Page 16 - Akademi Dergisi Ocak

Toplumsal Dönüşüm,

Etik ve Gelecek Perspektifleri

YAPAY ZEKÂNIN - Dijital çeviri uygulamaları (mesela Google Translate): Farklı diller leti im ve Sosyal Ba lar Duygusal Destek ve Sosyal zolasyon zorunlulu u azalır. Gerçek insanlarla yapılan ileti imde duygusal kullanılm
ileti im
kurmasını
birbirleriyle
konu an
bireylerin
YZ, sosyal haya a yalnızlık çeken fertler için bir destek aracı hâline
zekâ ve empati geli tirilirken YZ ile ileti im, bu becerilerin
Yapay zek
Yapay zekâ; ileti im biçimlerini daha hızlı, etkili ve eri ilebilir hâle
kolayla tırmı tır. Ancak bu teknolojilerin, dilin nüanslarını tam
geli mesine katkıda bulunmaz.
getirmi tir. Mesela, mesajla ma uygulamalarındaki otomatik
gelmi tir. Özellikle sohbet robotları, terapötik uygulamalar ve
olumlu he
SOSYAL HAYATA olarak aktaramaması, kültürel yanlı anlamalara yol açabilir. cevap sistemleri ve ki iselle tirilmi tavsiyeler, bireylerin günlük dijital asistanlar, fertlere duygusal destek sa layarak sosyal - YZ, kar ısındaki ki inin duygularını anlamak ve uygun bir cevap merkezli
izolasyonu azaltabilir. Bununla birlikte YZ ile kurulan bu tür
vermek için programlanmı olsa da bu, ferdin aynı empatiyi
- E-ticaret ve globalle me: Amazon, Alibaba gibi platformlar
ileti im süreçlerini kolayla tırmaktadır. Ayrıca, sosyal medya
bu etkile
sayesinde dünyanın dört bir yanındaki ürünlere eri im
ili kiler, gerçek insan ba lantılarının yerini tam anlamıyla
ö renmesini sa lamaz.
platformlarında YZ destekli algoritmalar, ki ilere ilgi alanlarına
sa layaca
ETKİLERİ sa lanabilmektedir. Bu durum, kültürel alı kanlıkların uygun içerikler sunarak ba lantıda kalmalarını sa lamaktadır. tutamayabilir ve fertlerin sosyal becerilerinin zayı amasına yol 3- Zor Durumlarla Ba a Çıkma Becerisinin Azalması gelecekte
globalle mesine ve yerel de erlerin kaybolmasına sebep olabilir.
açabilir. Yapay zekâ (YZ) ile kurulan sosyal ileti im, fertlerin sosyal
biri olac
Ancak bu durumun bir dezavantajı, “dijital yankı odaları”
4- E itim ve Bilgiye Eri imde Devrim E itim teknolojileri,
fertlerin bilgiye eri imini artırarak sosyal adalet açısından büyük olu turması ve bireylerin yalnızca kendi görü lerini destekleyen becerilerinin zayı amasına birkaç ekilde yol açabilir. Bunun YZ ile ileti im, fertlere kolay ve risksiz bir ileti im ortamı sunar. Sonuç
Gerçek sosyal etkile imlerdeki zorluklarla yüzle mek, fertlerin
temelinde, insan-insan etkile iminin yerini giderek insan-teknoloji
içeriklere maruz kalmalarıdır. Bu, toplumsal kutupla mayı
Yapay zek
bir potansiyel sunmu tur. Ancak bu durum, her zaman e it fırsatlar artırabilecek bir etkendir. YZ tabanlı çeviri uygulamaları ve dil etkile iminin alması ve bu durumun, fertlerin ileti im prati ini ve sorun çözme ve anla mazlık yönetimi becerilerini geli tirir. Ancak de i imle
sunmayabilir. modelleri de farklı dillerden ve kültürlerden insanları bir araya duygusal anlayı ını olumsuz etkileyebilmesi yatmaktadır. te bu bu zorluklarla kar ıla mayan fertler, gerçek haya a sosyal artıran v
- Online ö renme platformları (mesela Coursera, Khan Academy): getirerek kültürel bariyerleri azaltmaktadır. Bununla birlikte, bu zayı amanın nasıl gerçekle ebilece ine dair bazı sebepler: durumlarla ba a çıkmakta zorlanabilir. Bir tartı ma sırasında, fertlerin
Dünyanın herhangi bir yerinden, herkesin kaliteli e itim teknolojilerin yanlı çeviriler veya eksik anlam aktarımı gibi fertler kar ı tara a uzla ma veya kirlerini savunma becerilerini Ancak YZ’
materyallerine eri mesini sa lamı tır. Ancak dijital uçurum sorunları, fertler arası yanlı anlamalara yol açabilir. 1- Yüz Yüze leti im Prati inin Azalması geli tirirken YZ ile yapılan konu malarda bu durum gerçekle mez. olumsuz bir cevap alma korkusu ya amaz. Bu rahatlık, sosyal
sebebiyle internet eri imi olmayan fertler bu imkânlardan ve Sosyal Rollerde De i im YZ ile sohbet robotları (mesela ChatGPT, Siri) veya dijital becerilerin zamanla körelmesine sebep olabilir. Gerçek haya a
Prof. Dr. Orhan Torkul faydalanamamaktadır. Yapay zekâ, i hayatını yeniden ekillendirirken fertlerin sosyal asistanlar gibi teknolojilerle ileti im, fertlerin insanlarla yüz yüze 4- Ba ımlılık ve zolasyon sosyal etkile imlere girmek ise fertlerde daha fazla ka
Sakarya Üniversitesi - YZ tabanlı ö renim: Ki iselle tirilmi ö renim programları, rollerini de dönü türmektedir. Özellikle rutin ve tekrarlayan i lerde konu ma prati ini azaltabilir. Yüz yüze ileti im, beden dili, yüz YZ tabanlı sohbet botları ve dijital asistanlar, kullanıcılar için her açabilir. Sadece YZ ile ileti im kurmaya alı an b
Ö retim Üyesi fertlerin e itimlerini kendi hızlarında almasına imkân tanımı tır. YZ’nin kullanımı, çalı anların daha yapıcı ve stratejik görevlere ifadeleri ve ses tonlaması gibi önemli sosyal becerilerin geli imi zaman eri ilebilir, zahmetsiz ve hızlı bir çözüm sunar. Bu kolaylık, önünde konu ma veya bir i görü mesinde kendini ifade
Ancak bu süreçte insan ö retmenlerin rolü azalmı ve e itimde odaklanmasını sa lamı tır. Ancak bu durum, bazı sektörlerde i için kritik öneme sahiptir. fertlerin yalnızca teknolojiyle ileti im kurmayı tercih etmesine ve durumlarda zorlanabilir. dengeleme
insani dokunu un kaybolması endi esi ortaya çıkmı tır. - Örnek: Bir fert, duygusal sorunlarını bir terapistle payla mak gerçek insan ili kilerinden uzakla masına sebep olabilir. Bir ki i,
Özet üzerindeki etkileri çe itli alanlarda gözlemlenebilir: 5- Sosyal Etkinlik ve Katılım Teknolojik yenilikler, sosyal kayıplarına yol açarak ekonomik e itsizlikleri artırabilir. Sosyal hayat yerine YZ tabanlı bir uygulama kullanmayı tercih ederse empati ve 6- Geri Bildirim Eksikli i faydaları
Yapay zekâ (YZ), fertlerin sosyal hayatını kökten dönü türen 1- leti im ve Etkile im Biçimlerinde Dönü üm Teknolojik etkinliklere katılım biçimlerini de de i tirmi tir. ba lamında, i sizlik veya mesleki de i imler, bireylerin psikolojik destek gibi insani unsurları ö renme ve uygulama fırsatını arkada larıyla konu mak yerine YZ’ye günlük hayatıyla ilgili YZ, fertlere insan-insan etkile imlerinde oldu u gibi do
hislerini anlatmayı alı kanlık hâline getirdi inde, sosyal
yeniliklerden biri olarak kar ımıza çıkmaktadır. leti imden yenilikler, özellikle internet ve mobil cihazlar aracılı ıyla - Sanal gerçeklik (VR) etkinlikleri: Toplantılar, sergiler ve spor durumlarını ve sosyal ili kilerini olumsuz etkileyebilir. Bunun kaybedebilir. ki isel geri bildirim sunmaz. nsanlarla kurulan ili kilerde,
çalı ma hayatına, kültürel etkile imden duygusal deste e kadar insanların ileti im kurma biçimlerini büyük ölçüde de i tirmi tir. kar ıla maları artık sanal ortamda da düzenlenebilmektedir. Bu, yanında, YZ’nin sa ladı ı veri analizi araçları, toplumsal sorunların 2- Empati Geli iminde Eksiklik çevresinden koparak yalnızla abilir. davranı larına yönelik ele tiriler veya övgüler, sosyal beceri
birçok alanda etkisini gösteren YZ, sosyal dinamikleri yeniden - Sosyal medya platformları (mesela Instagram, Twi er): Bu co ra kısıtlamaları ortadan kaldırırken ziksel etkinliklere olan çözümüne katkıda bulunabilir. Mesela, ehirlerdeki tra k akı ını - YZ ile etkile imlerde, özellikle sohbet robotlarıyla yapılan geli mesi için önemlidir. Ancak YZ’nin bu tür bir geri bildiri
ekillendirmektedir. nsanlar, YZ sayesinde daha hızlı ve verimli platformlar, bireylerin yalnızca yakın çevreleriyle de il, dünya katılımı azaltabilir. optimize eden YZ sistemleri, fertlerin daha verimli zaman yönetimi konu malarda, kar ı tarafın duygu durumuna cevap verme 5- Sosyal Beceri Eksikli i Kaygısı sa lamaması, fertlerin kendilerini geli tirme fırsatını sınırl
YZ ile kurulan ileti imde fertler; yanlı anla ılma, ele tirilme veya
ileti im kurarken bu teknolojinin fertler arası ba ları güçlendirme çapında geni bir kitleyle ileti im kurmasını mümkün kılmı tır. - Çevrim içi aktivizm: Sosyal medya, fertlerin kampanyalara ve yapmasına imkân tanır. Ancak bu teknolojilerin etik kullanımı, ki isel fert, topluluk içinde nasıl davranması gerekti ini ö renirken
potansiyeli ta ıdı ı söylenebilir. Ancak YZ’nin getirdi i bu Ancak bu durum bazen sanal ili kilerin gerçek ili kilere tercih toplumsal hareketlere katılmasını kolayla tırmı tır. Ancak, “klavye verilerin gizlili i ve güvenli i gibi konuları gündeme getirmektedir. ba kalarının tepkilerine göre uyum sa lar. Ancak YZ ile etkile
yenilikler; sosyal izolasyon, empati eksikli i ve insan ili kilerinin edilmesine yol açarak yüz yüze ileti imin azalmasına sebep aktivizmi” olarak adlandırılan bu durum, yüz yüze çaba bu tür bir ö renme sunmaz.
zayı aması gibi olumsuz etkilerle de birlikte gelmektedir. Ayrıca, i olmu tur. gerektiren faaliyetlerin yerini tam anlamıyla dolduramayabilir. 7- Gerçek li kilerin Yerine Sanal leti imin Geçmesi
hayatında otomasyonun artması, ekonomik e itsizlikleri - Anlık mesajla ma uygulamaları (mesela WhatsApp): Uzaktaki 6- Sa lık ve Hayat Tarzı De i iklikleri Teknolojik yenilikler; YZ, fertlerin yalnızlık hissini azaltabilir ancak bu ili ki, i
derinle tirebilir ve fertlerin hayatlarında belirsizliklere yol açabilir. insanlar arasındaki ileti imi hızlandırmı ve kolayla tırmı tır. fertlerin, sa lık hizmetlerine eri imini artırmı ve hayat tarzlarını kurulan ba ların yerini tam anlamıyla tutamaz. Sosyal becerile
E itim, sa lık ve kamu hizmetleri gibi alanlarda YZ’nin sundu u Ancak kısa ve öz mesajla ma kültürü, daha derinlemesine ve de i tirmi tir. di er insanların ihtiyaçlarını anlamak, farklılıkları kabul et
fırsatlar, sosyal e itli i artırma potansiyeli ta ırken etik sorunlar ve duygusal etkile imlerin yerini alabilir. - Giyilebilir teknoloji (mesela akıllı saatler): Bireylerin ziksel uyum sa lamak gibi süreçler üzerine in a edilir. YZ ile ileti
veri gizlili i gibi riskler bu teknolojilerin dikkatli bir ekilde aktivitelerini ve sa lık durumlarını izlemelerine imkân tanımı tır. bu süreçler eksik kalabilir. Sosyal medyada veya bir YZ
yönetilmesini gerektirir. Özetle, YZ’nin insan sosyal hayatına olan 2- Çalı ma Hayatı ve Sosyal Rollerin De i imi Endüstri 4.0, yapay uygulamasında “ideal bir arkada ” deneyimi ya ayan bir fert,
etkileri hem olumlu hem de olumsuz yönler barındırmakta, bu zekâ; otomasyon ve robotik sistemlerin i dünyasına entegre Ancak bu cihazların sürekli kullanımı, fertlerin sa lık verilerinin gerçek haya a insanlar arası çatı maları yönetmekte ba arısız
kötüye kullanılma riski ta ımaktadır.
etkiler toplumların teknolojiye adaptasyonuna ba lı olarak edilmesini, çalı ma biçimlerini ve fertlerin sosyal rollerini yeniden olabilir. YZ ile kurulan sosyal ileti im, fertlerin kısa vaded
ekillenmektedir. ekillendirmi tir. - Tele-tıp hizmetleri: Uzaktan sa lık hizmetleri, fertlerin doktora hissetmesine ve kolaylık ya amasına imkân tanısa da uzun vaded
- Uzaktan çalı ma sistemleri: Pandemi döneminde hız kazanan bu eri imini kolayla tırmı tır.
Anahtar Kelimeler: Yapay zekâ (YZ), sosyal hayat, ileti im teknoloji, o s ortamını dijital platformlara ta ımı tır. Bu durum, Ancak yüz yüze muayene gerektiren durumlarda bu hizmetlerin sosyal becerilerin zayı amasına yol açabilir. Bu nedenle, YZ
teknolojileri, empati eksikli i, sosyal beceriler, dijital ileti im, fertlerin aileleriyle daha fazla vakit geçirmesine imkân tanırken i - yetersiz kalabilece i görülmektedir. Teknolojik yenilikler, sosyal tabanlı teknolojilerin insan ili kilerini destekleyici bir ara
otomasyon, sosyal dinamikler, veri gizlili i, etik sorunlar, hayat dengesini bozma ve sosyal izolasyona yol açma gibi dinamikleri dönü türürken fertlere birçok fırsat ve kolaylık kullanılması ve fertlerin yüz yüze ileti imden uzakla mamas
ekonomik e itsizlik, insan-robot etkile imi, dijital izolasyon, sorunlara sebep olmu tur. sunmaktadır. Ancak bu yeniliklerin fertler ve toplum üzerindeki önemlidir. nsanın sosyal geli imi; yalnızca teknolojiye de il
e itim teknolojileri, sa lıkta yapay zekâ. - YZ destekli otomasyon: Fabrikalarda üretim süreçlerinin etkileri dengeli bir ekilde ele alınmalı ve teknolojinin etik gerçek insani etkile imlere dayanır.
otomatikle tirilmesi, birçok i çinin i ini kaybetmesine yol kullanımı sa lanmalıdır. Her yenilik, sosyal ba ları güçlendirme ve Toplumsal De i im ve Etik Sorunlar
Giri toplumsal refahı artırma potansiyeline sahipken, yanlı Yapay zekâ, toplumsal yapıları dönü türme potansiyeline sahipt
Yapay zekâ (YZ), son yıllarda hızla geli erek hayatın her alanına açmı tır. Bu durum, fertlerin sosyal statülerini ve ekonomik yönetildi inde olumsuz sonuçlara yol açabilir. YZ’nin sundu u E itimde, sa lıkta ve kamu hizmetlerinde YZ’nin kullanımı,
entegre olmu ve bireylerin sosyal hayatlarını derinden durumlarını etkileyerek toplumsal e itsizliklerin artmasına sebep fırsatlar ve beraberinde getirdi i zorluklar, bu etkile imde öne hizmetlerin daha adil ve eri ilebilir olmasını sa larken bu
etkilemi tir. Teknolojik yenilikler, bireylerin ve toplumların hayat olabilir. çıkan unsurlar arasındadır. teknolojilerin tarafsızlı ı ve etikli i konusunda endi eler
biçimlerini, ileti im yöntemlerini ve sosyal ili kilerini köklü bir 3- Kültürel Etkile im ve Çe itlilik Teknolojik yenilikler, kültürler bulunmaktadır. YZ’nin yanlı yönlendirilmesi veya kötü amaçlar
ekilde de i tirmi tir. Bu de i imlerin sosyal dinamikler arası etkile im ve çe itlilik üzerinde de önemli etkiler olu turmu tur.
AKADEMİ I 14